Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ազատութիւնը մարդկային արժանապատուութեան ստուգանիշն է, որ մարդս «բարոյական անձ» կ՚ընէ։ Մարդը երբ կը գործէ ինքնակամ կերպով, ան, այսպէս ըսելու համար, հա՛յրն է իր արարքներուն։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր թուականէն աւելի քան դար մը առաջ, 1915 թուականին աշնանավերջին մեծագոյն երաժիշտներէն Կոմիտաս Վարդապետ ձերբակալուելէ եւ աքսորի ճամբան բռնէ ետք կ՚ունենայ հոգեկան խանգարումներ եւ կը տեղափոխուի Շիշլիի դաշտերուն մէջ գտնուող «Օփիթալ Տը-Լա-Փէ» ֆրանսական մասնաւոր հիւանդանոցը, որուն մէկ մասը յատկացուած էր հոգեկան խանգարում ունեցող հիւանդներուն:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Հաւատք»ով՝ մարդը իր իմացականութիւնը եւ կամքը ամբողջովին կ՚ենթարկէ Աստուծոյ։ Իր ամբողջ էութեամբ մարդը իր հաւանութիւնը կու տայ Ինքզինք յայտնող Աստուծոյ։ Սուրբ Գիրքը «հաւատքի հնազանդութիւն» կը կոչէ մարդուն այս «պատասխան»ը յայտնութիւն կատարող Աստուծոյ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Երթանք, Պերճուհի, երթա՜նք Լիբանանի շոճիներուն տակ, որպէսզի կեանքին դառնամ...
Բանաստեղծ Մատթէոս Զարիֆեան այսպէս կը գրէր տողերը իր մօր՝ 10 մարտ 1914 թուակիր նամակին մէջ. կեանքին դառնալու համար իրեն Լիբանանը պէտք էր. գուցէ այս մէկը մարգարէութիւն մըն էր, որովհետեւ իր գրած թուականէն տարի մը ետք՝ 1915 թուականին թէ՛ Սուրիան եւ թէ Լիբանանը հայ ժողովուրդին համար կեանքի կոչուելու կեդրոն պիտի դառնար եւ այսօր այդ կեդրոնը վտանգուած է:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մերօրեայ աշխարհը, որ ընդհանրապէս հաւատքի նկատմամբ օտար եւ նոյնիսկ թշնամական է, հաւատացեալ եւ աւանդապահ ընտանիքներ առաջնահերթ կարեւորութիւն եւ մեծ արժէք ունին իբրեւ կենդանի եւ ճառագայթող ճշմարիտ հաւատքի օճախներ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Կան պահեր, երբ լռութիւնը կը դառնայ անկարելի՝ հակառակ մեր ունեցած վճռականութեան: Որոշած էի ընդհանրապէս քաղաքականութեան եւ մա՛նաւանդ Արցախի եւ արցախահայութեան մասին չգրել, սակայն անցնող մի քանի օրերուն Հայաստանի պետութեան ղեկավարութեանց կողմէ ցուցաբերուած անտարբերութիւնը պատճառ եղաւ, որպէսզի խզեմ այդ որոշումը. անոնց քաղաքական ու դիւանագիտական դիրքորոշումը ի՛նչ ալ ըլլայ, կայ մարդկային կողմ մը, որ պարտէին «ցուցադրել»՝ նոյնիսկ երկերեսութեամբ, որովհետեւ որոշ պայմաններու մէջ կեղծ յարգանքը եւս կարելի է «յարգանք» նկատել:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Ո՞ւր է, ո՛վ մահ, քու խայթոցդ ո՞ւր է, ո՛վ գերեզման, քու յաղթութիւնդ». (Ա ԿՈՐՆԹ. ԺԵ 55)։
23 սեպտեմբեր 2007 թուականը այս տրուպ, խոնարհ գրիչին համար աշնանամուտ մըն է, քանի որ այդ թուականին ան իր Երէցկինը՝ անձնուէր կրթական մշակ Աննիկ Գալփաքճեանը յաւիտենականութեան ուղարկեց հոն՝ ուր այլեւս մահ չկա՛յ եւ անմահութի՛ւնն է, որ կը տիրէ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Գրականութեան հարուստ պատմութեան, ինչպէս նաեւ տարբեր մշակոյթներու կամրջման մէջ կարեւոր դեր ունեցած են թարգմանիչները, որոնք լեզուական սահմանները անցնելով կարեւորած են գաղափարն ու փիլիսոփայական մտածողութիւնը. անոնք միակ միջոցն էին օտար աշխարհը ծանօթացնելու ուրիշներուն. անոնց թարգմանական աշխատանքն էր հայելին Եւրոպայի, Ամերիկայի եւ այլ երկիրներու մտածողութեան եւ այդ իսկ պատճառով գրականութեան, ինչպէս նաեւ ընկերութեան մէջ կարեւոր դեր մը ունէին, սակայն այսօր կը տեսնենք, թէ նուազած է անոնց ունեցած կարեւորութիւնը, չըսելու համար ընդհանրապէս վերացած:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մինչեւ օրս բազմիցս բարձրաձայնած ենք սփիւռքի մէջ գրեթէ ամէն օր շարունակուող լեզուի նահանջի մասին. աւելի քան կէս դար հայ մամուլը իր մտահոգութիւնը յայտնած ու պէտք եղածէն շատ աւելի բարձրաձայնած է. սակայն այսօր կու գանք տարբեր մտահոգութեամբ. ո՛չ միայն սփիւռքի, հայրենիքի մէջ եւս վտանգուած է հայոց լեզուի ապագան:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Այսօրուան կրօնը նո՛յնն է քսանմէկ դար առաջ Քրիստոսի քարոզած կրօնին՝ մարմինով ալ բացատրուած հոգիի կրօնին, կամ ինչպէս սովորութիւն է եղած ըսել, այսօրուան կրօնն է «հաւատքի եւ գործի կրօն»ը, երկուքն ալ իրարու մէջ ձուլուած, իրարու ագուցուած, մէկը միւսով ամբողջացուած, կամ իրարմով բացատրուած։