ԱՐԴԻՒՆԱՒԷՏ ԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹԻՒՆ

Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեան պաշ­տօ­նա­կան այ­ցե­լու­թեամբ կը գտնուի Չի­նաս­տա­նի մէջ։ Ե­րե­ւա­նի եւ Փե­քի­նի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան տե­սան­կիւ­նէն կա­րե­ւոր հանգ­րուան մըն է այս մէ­կը։ Չի­նաս­տան ներ­կա­յիս աշ­խար­հի խո­շո­րա­գոյն տնտե­սու­թիւն­նե­րէն մին է եւ Հա­յաս­տա­նի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը տա­րուէ տա­րի կ՚ամ­րապն­դուին քա­ղա­քա­կան, տնտե­սա­կան եւ ա­ռեւտ­րա­յին բնա­գա­ւառ­նե­րէն ներս։

Մեկ­նա­բան­ներ ու­շադ­րու­թիւն կը հրա­ւի­րեն այն հան­գա­ման­քին վրայ, թէ Չի­նաս­տա­նի հետ Հա­յաս­տա­նի ա­ռեւտ­րաշր­ջա­նա­ռու­թիւ­նը այ­սօր կը մօ­տե­նայ շուրջ 600 մի­լիոն ա­մե­րի­կեան տո­լա­րի։ Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին ա­ռեւ­տու­րի շուրջ 10 տո­կո­սը կ՚ի­րա­կա­նա­ցուի Չի­նաս­տա­նի հետ։ Վեր­ջին մէկ տա­րուան ըն­թաց­քին Հա­յաս­տան եր­կու­քու­կէս ան­գամ ա­ւել­ցու­ցած է ար­տած­ման ծա­ւալ­նե­րը դէ­պի Չի­նաս­տան։ Շուրջ 8 տո­կո­սով ա­ւել­ցած է նաեւ Չի­նաս­տա­նէն Հա­յաս­տան նե­րա­ծու­մը։

Ա­ռեւտ­րատն­տե­սա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու զար­գա­ցու­մը պայ­մա­նա­ւո­րուած է նաեւ քա­ղա­քա­կան գոր­ծօն­նե­րով։ Ե­րե­ւա­նի եւ Փե­քի­նի մի­ջեւ դի­ւա­նա­գի­տա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ հաս­տա­տուած են 1992 թուա­կա­նին եւ այդ ժա­մա­նա­կէն ի վեր Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն­նե­րուն շար­քին մաս կազ­մած է Չի­նաս­տա­նի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու զար­գա­ցու­մը։ Պա­տա­հա­կան չէ, որ Ա­սիոյ տա­րած­քաշր­ջա­նէն ներս Հա­յաս­տան Փե­քի­նի մէջ հիմ­նած է իր ա­ռա­ջին դես­պա­նու­թիւ­նը։ Վեր­ջին շուրջ քսան տա­րի­նե­րուն ըն­թաց­քին երկ­կող­մա­նի յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը զար­գա­ցած են բա­ւա­կան աշ­խոյժ։ Ե­րե­ւա­նի եւ Փե­քի­նի մի­ջեւ ստո­րագ­րուած են շարք մը միջ­կա­ռա­վա­րա­կան հա­մա­ձայ­նագ­րեր՝ տնտե­սա­կան, ա­ռեւտ­րա­յին, մշա­կու­թա­յին, զբօ­սաշր­ջու­թեան եւ այլ բնա­գա­ւառ­նե­րու զար­գաց­ման ա­ռա­ջադ­րու­թեամբ։ Մեկ­նա­բան­ներ կը մատ­նան­շեն, թէ մի­ջազ­գա­յին եւ տա­րած­քաշրջա­նա­յին հար­ցե­րու կա­պակ­ցու­թեամբ հայ­կա­կան եւ չի­նա­կան կող­մե­րը ու­նին ի­րե­րան­ման մօ­տե­ցում­ներ։ Այս բո­լո­րը ար­դէն կու գան ա­պա­ցու­ցա­նել, թէ Հա­յաս­տա­նի եւ Չի­նաս­տա­նի քա­ղա­քա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ չեն ապ­րուիր ան­հա­մա­ձայ­նու­թիւն­ներ կամ տա­րա­ձայ­նու­թիւն­ներ, ինչ որ քա­նիցս ընդգ­ծուած է ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դա­կի վրայ։  Ա­մէն տա­րի Չի­նաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թեան կող­մէ մե­ծա­ծա­ւալ ելմտա­կան օ­ժան­դա­կու­թիւն կը կա­տա­րուի Հա­յաս­տա­նի հա­մար։ Այս շրջագ­ծէն ներս է, որ Ե­րե­ւա­նի մէջ կը գոր­ծեն Չի­նաս­տա­նի մէջ ար­տադ­րուած օ­թօ­պիւս­ներ եւ շտա­պօգ­նու­թեան ինք­նա­շարժ­ներ։

Թէեւ այ­սօր վեր­ջին եր­կու տաս­նա­մեակ­նե­րու կտրուած­քով հա­շուե­յար­դար մը կը կա­տա­րուի, սա­կայն ի­րա­կա­նու­թեան մէջ հայ-չի­նա­կան ա­ռեւտ­րա­յին յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը ու­նին պատ­մա­կան խոր ար­մատ­ներ։ Վկա­յու­թիւն­ներ պահ­պա­նուած են այն մա­սին, թէ տա­կա­ւին Նախ­քան Քրիս­տո­ս հա­յե­րը ա­ռեւ­տուր ը­նե­լու հա­մար կ՚ու­ղե­ւո­րուէին դէ­պի Չի­նաս­տան։ Հա­յե­րը Չի­նաս­տա­նէն կը գնէին մե­տաքս եւ ճե­նա­պա­կի, իսկ Չի­նաս­տա­նին կը վա­ճա­ռէին դե­ղա­բոյ­սեր, բնա­կան ու հան­քա­յին ներ­կեր եւ որ­դան կար­միր։ Պատ­մա­կա­նօ­րէն հաս­տա­տուած այդ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը այ­սօր ալ ու­նին ի­րենց դրսե­ւո­րում­նե­րը։ Հա­յաս­տա­նէն Չի­նաս­տան կա­տա­րուած ար­տա­հան­ման մէջ յա­ռա­ջա­տար դեր կը խա­ղայ հան­քա­նիւ­թի մա­տա­կա­րա­րու­մը։ Ար­տա­ծուող ապ­րան­քա­տե­սակ­նե­րու շար­քին կը գտնուին հա­գուս­տե­ղէնն ու կօ­շիկ­նե­րը, մե­քե­նա­շի­նա­կան ու քի­միա­կան ար­տադ­րանք, շի­նա­նիւթ, սննդամ­թերք, սար­քա­ւո­րում­ներ եւ այլ ապ­րանք­ներ։

Ներ­կա­յիս Չի­նաս­տան մի­ջազ­գա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան եւ տնտե­սու­թեան մէջ ու­նի իր հաս­տա­տուն տե­ղը։ Մաս­նա­գէտ­նե­րու կան­խա­տե­սում­նե­րով՝ ան իր տնտե­սա­կան նե­րու­ժով յա­ռա­ջի­կայ քսան տա­րի­նե­րուն ըն­թաց­քին կրնայ գե­րա­զան­ցել Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րը։ Չի­նաս­տան ներ­կա­յիս կը հա­մա­րուի աշ­խար­հի երկ­րորդ տնտե­սու­թիւ­նը։

Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեան Փե­քի­նի մէջ քննար­կում­ներ կը ծա­ւա­լէ իր չի­նա­ցի պաշ­տօ­նակ­ցին՝ Սի Ծին­փի­նի հետ։ Շա­բա­թա­վեր­ջին ան կը մաս­նակ­ցի նաեւ ա­սիա­կան հե­ղի­նա­կա­ւոր Պոա­յո­յի մի­ջազ­գա­յին հա­մա­ժո­ղո­վին։